- Κριμαϊκός πόλεμος
- Οι πολεμικές επιχειρήσεις οι οποίες διεξήχθησαν από το 1854 έως το 1856 στην Κριμαία, μεταξύ των Ρώσων από το ένα μέρος και ενός συνασπισμού Άγγλων, Γάλλων και Τούρκων από το άλλο, στους οποίους προσχώρησε το 1855 και το Πεδεμόντιο (Πιεμόντε). Η αφορμή για τη σύγκρουση ήταν η αντίθεση που δημιουργήθηκε μεταξύ των δυνάμεων σχετικά με το θέμα της προστασίας των Αγίων Τόπων, όπου ο λατινικός κλήρος, υποστηριζόμενος από τη Γαλλία, αγωνιζόταν κατά των προνομίων του ορθόδοξου κλήρου, τον οποίο υποστήριζε η Ρωσία. Στην πραγματικότητα, όμως, η αιτία του πολέμου ήταν η σταθερή απόφαση της Γαλλίας και της Μεγάλης Βρετανίας να αντιταχθούν στις βλέψεις του τσάρου Νικολάου A’, ο οποίος δεν απέκρυπτε την πρόθεσή του να καταλάβει την Κωνσταντινούπολη και να αποκτήσει διέξοδο στη Μεσόγειο, αποφεύγοντας τα στενά των Δαρδανελίων, που έλεγχε αυστηρά η Τουρκία. Τον Ιούλιο του 1853 ο Νικόλαος A’, με τη δικαιολογία της προστασίας των χριστιανών υπηκόων της Τουρκίας, εισέβαλε στις ηγεμονίες της Μολδαβίας και της Βλαχίας. Τον Οκτώβριο η Τουρκία κήρυξε τον πόλεμο κατά της Ρωσίας, όμως λίγο αργότερα οι Ρώσοι συνέτριψαν τον τουρκικό στόλο της Μαύρης θάλασσας.
Η τουρκική ήττα προκάλεσε αναστάτωση στις κυβερνήσεις των δύο δυτικών δυνάμεων, οι οποίες αξίωσαν (1854) από τη Ρωσία να εκκενώσει αμέσως τις ηγεμονίες. Επειδή, όμως, δεν τους δόθηκε απάντηση, οι δυνάμεις αυτές κήρυξαν τον πόλεμο εναντίον της.
Στο γαλλοβρετανικό εκστρατευτικό σώμα προστέθηκε (Ιανουάριος 1855) και αυτό της Σαρδηνίας, με πρωτοβουλία του Καβούρ (Ιταλός πολιτικός, από τους πρωτεργάτες της ενοποίησης της Ιταλίας), για τον οποίο ο Κ.π. ήταν μια ευκαιρία να διαπραγματευτεί με τους νικητές, θέτοντάς τους επιτακτικά το ιταλικό πρόβλημα. Οι εχθροπραξίες που ακολούθησαν ήταν σκληρότατες και αιματηρές. Ορισμένα πολεμικά γεγονότα έμειναν ιστορικά, όπως η επίθεση ελαφρού ιππικού στην Μπαλακλάβα, υπό την ηγεσία του λόρδου Κάρντιγκαν, οι μάχες της Άλμα, του Μαλάχοφ και της Τσερνάια. Το αποφασιστικό όμως επεισόδιο του πολέμου ήταν η πτώση της Σεβαστούπολης (Σεπτέμβριος 1855), έπειτα από πολιορκία ενός έτους. Οι ρωσικές δυνάμεις αναγκάστηκαν να υποχωρήσουν, καθώς δεν είχαν άλλες βάσεις.
Η γενική επιθυμία για ειρήνη οδήγησε στις προκαταρκτικές συνομιλίες της Βιέννης και στο συνέδριο του Παρισιού (1856), όπου υπεγράφη η συνθήκη με την οποία οι ευρωπαϊκές δυνάμεις εγγυήθηκαν την ανεξαρτησία της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, ενώ ο σουλτάνος αναλάμβανε την υποχρέωση να προβεί σε μεταρρυθμίσεις προς όφελος των χριστιανών υπηκόων του. Τα Στενά και η Μαύρη θάλασσα τέθηκαν υπό καθεστώς ουδετερότητας και κατοχυρώθηκε η ελευθερία της ναυσιπλοΐας στον Δούναβη, υπό τον έλεγχο μιας διεθνούς επιτροπής. Επίσης, ιδιαίτερα σημαντικό ήταν και το ανθρωπιστικό έργο της Φλόρενς Ναϊτινγκέιλ, κατά τη διάρκεια του πολέμου αυτού· η περίθαλψη των τραυματιών συνέβαλε σημαντικά στην οργάνωση των υγειονομικών υπηρεσιών στον στρατό και στην ίδρυση του Ερυθρού Σταυρού. Εκτός όμως από αυτούς τους όρους της συνθήκης, ο Κ.π. είχε γενικότερες συνέπειες· η ήττα απέτρεψε την κάθοδο της Ρωσίας στη Μεσόγειο, ενώ ο τσάρος Αλέξανδρος B’ (που είχε ανέλθει στον θρόνο το 1855) συνειδητοποίησε τη σοβαρή οικονομικοκοινωνική καθυστέρηση της Ρωσίας σε σύγκριση με τα έθνη της Δύσης. Αντίθετα, το γόητρο της Γαλλίας ενισχύθηκε σημαντικά, ώστε να εξαλειφθεί οριστικά η ταπείνωση από τις συνθήκες του 1814-15. Τέλος, η μοναρχία της Σαρδηνίας έγινε σημαιοφόρος της ιταλικής ενότητας.
Χαλκογραφία του 18ου αι., που εικονίζει την άμυνα του στενού του Μαλακόφ στον Κριμαϊκό πόλεμο.
Η Σεβαστούπολη κατά τον Κριμαϊκό πόλεμο, σε χαρακτικό της εποχής. Η πόλη αντιστάθηκε επί 11 μήνες στην πολιορκία των τουρκικών και των αγγλογαλλικών στρατευμάτων, που την κατέλαβαν το 1855.
Χάρτης που δείχνει τη διάταξη των στρατευμάτων των δύο παρατάξεων γύρω από τη Σεβαστούπολη, κατά τον Κριμαϊκό πόλεμο.
Dictionary of Greek. 2013.